LINUX KULLANIM (GİRİŞ)

Linux Nedir

1960'lı yılların sonlarına doğru AT&T Bell laboratuvarlarında geliştirilmeye başlanan UNIX işletim sistemi zamanla belli kuruluşlar tarafından sahiplenilmiş ve serbest yazılım olmaktan çıkarak, Microsoft işletim sistemleri gibi kaynak kodları dışarıya kapalı ve ücretli yazılımlar haline gelmiştir. 1991 yılında University of Helsinki'de öğrenci olan Linus Torvald, UNIX tabanlı ve pek çok gelişmeleri / yenilikleri olan bir işletim sistemi yazmış ve Linus ismini vermiş. Linus çok kısa bir sürede Internet üzerinde yayılmış ve pek çok programcı tarafından geliştirilmiştir. Zamanla değişik kuruluşlar bu işletim sisteminin çekirdeğini kullanarak değişik sürümler geliştirmişler ve ortak isim olarak "Linux" kullanılmaya başlanmıştır.

Özellikleri

• Güvenirlilik
• GPL (Gnu Public License) yazılımları
• Düşük konfigürasyon özellikli sistemlerde çalışabilme
• Değişik platformlarda çalışabilme imkanı( Intel, Alpha, PPC, Sparc, ...)
• Hızlı gelişim ve dünya çapında destek
• Unix ve Windows desteği
• Kişiselleştirme ve program alternatifleri
• Değişik modlarda çalışabilme seçeneği
• Grafik arayüzden sistem yönetimi

Linux İşletim Sisteminin Kullanım Seçenekleri

• X grafik ara birimini, isteğe bağlı masa üstü yöneticisini (KDE, Gnome, XFCE, QvWM. ... vb.) ve gerekli programları (OpenOffice, Koffice, GnomeOffice, Multimedia, Internet (WEB, FTP, ...) ) yükleyerek ofis ortamında veya evinizde iş istasyonu olarak kullanabilirsiniz.
• Apache gibi programları yükleyerek WEB Sunucusu olarak kullanabilirsiniz.
• ProFTP, WuFTP benzeri programlarla FTP Sunucusu olarak kullanabilirsiniz.
• Samba, NFS benzeri programlar ile Windows veya Unix/Linux işletim sistemi ile çalışan diğer sistemlere disk ve yazıcı paylaşımı olarak kullanabilirsiniz.
• PostgreSQL, MySQL benzeri programlar ile veritabanı sunucusu olarak kullanabilirsiniz.
• Sendmail gibi programlar kullanarak elektronik posta sunucusu olarak kullanabilirsiniz.
• XFS programı ile diğer Linux sistemlerine font sunucusu olarak kullanabilirsiniz.

Linux Kullanımı ve Temel Komutlar

Linux işletim sistemi ihtiyaca göre tek kullanıcılı konsole modda, çok kullanıcılı konsole modda veya X modunda çalıştırılabilir. X ortamında menüler, kısayollar ve fare yardımı ile işlemlerinizi gerçekleştirebilirsiniz. Fakat her durumda işletim sisteminin temel komutlarını bilmek gerekir. En çok kullanılan linux komutları ve kullanım amaçları şunlardır.

• ls : Bulunulan dizinin içeriğini göstermek
• mkdir : Dizin yaratmak
• cp : Dosya ve dizin kopyalamak
• mv : Dosya ve dizin taşımak
• rm : Dosya ve dizin silmek
• df : Disk bölümleri kullanım bilgisi
• du : Dosya ve dizinlerin boyutunu göstermek
• ln : Dosya ve dizinlere kısayol oluşturmak
• cd : Dizin değiştirmek
• find : Dosya dizin arama
• lpr : Yazıcıdan belgelerin çıktısının alınması
• fgrep, grep : Dosya içeriğinde metin arama
• help,man,info : Yardım almak
• kill, killall : Program kırmak (durdurmak)
• exit : Çalışma kabuğundan (shell) çıkmak
• passwd : Şifre değiştirme işlemleri
• quota : Kullanıcı hesap bilgileri
• gcc,g77 : Program derleme
• tar,gzip : Arşiv oluşturma, sıkıştırma işlemleri
• emacs,pico,vi : Metin belgesi işlemleri

Linux İşletim Sisteminde Disket ve CD Kullanımı

Mandrake gibi bazı sürümler taşınabilir medyalar için supermount desteğini kullanıyor olsalarda kararlı çekirdekte yerini henüz bulamamıştır. Bunun için disket ve CD ye mount komutu ile erişilip umount komutu ile erişim kaldırılır.

X Grafik Arabirimi ve Masaüstü Yöneticileri

Linux işletim sistemi X grafik arabirimi aracılığı ile iş istasyonu olarak da kullanılabilir. Linux'un yapısında olan alternatif özelliğini KDE, Gnome, WindowMaker, IceWM, VtWM gibi değişik masaüstü ve pencere yöneticileri ile X ortamında da göstermektedir. Değişik pencere yöneticilerinin özellikleri incelenecektir.

Grafik Arabirimde Çalışan Programlar

X grafik arabirimini kullanarak Linux işletim sistemi ile Microsoft Windows işletim sistemlerinde gerçekleştirebileceğiniz uygulamarın eşdeğerlerini değişik alternatiflerle ve ek olarak pek çok uygulamaları ücretsiz olarak edinip kullanabilirsiniz. Gelişen linux dünyasında programların sayısı ve gelişimi hızla artmakta ve ofis ortamındaki ihtiyaçlara cevap vermektedir.

Ofis Uygulamaları:

Microsoft Office ürünlerine alternatif olarak hazırlanmış yazılım paketleridir. Bunlar arasında Sun firması tarafından geliştirilmiş ve açık kaynak kodlu Open Office uygulaması Microsoft Ofice ürünlerinden Word / Excel / Powerpoint ile oluşturulan belgelerin büyük bir çoğunluğunu açabilmekte ve benzer şekilde dökümanlar oluşturulmasına imkan tanımaktadır. Open Office uygulamalarını menu ve kısa yollardan veya komut satırında soffice (ilişkili olarak scalc, sdraw, simpress, smaster, smath, sweb, swriter) komutu ile çalıştırabilirsiniz.

K Office Uygulamaları:

KDE firması tarafından geliştirilen ve metin yazma, tablolama, sunum hazırlama, grafik çizme, formül yazma, hesap makinesi gibi pek çok uygulamaları içerir. Uygulamaları menü ve kısa yol veya komut satırından koshell (ilişkili olarak kformula, kchart, kcharselect, kpresenter, kspread, kword, kcalc) komutları ile çalıştırabilirsiniz.

Gnome Office Uygulamaları:

Gnome firmasi tarafından geliştirilen Abiword, Gedit (metin yazma) ve Gnumeric (tablolama) programları abiword, gedit ve gnumeric komutları veya kısayol - menülerden yararlanarak çalıştırılabilir.

Internet Tarayıcıları:

Linux altında Netscape (netscape), Opera (opera), Mozilla (mozilla), Bluefish (bluefish) programları ile görsel ve Lynx (lynx), Links (links) programları ile resimsiz metin formatında Internet taramalarınızı gerçekleştirebilirsiniz.

Dosya Tarayıcıları:

Prozilla Downloader (prozgui), GnomeFTP (gftp), NT Web Downloader (nt) ile görsel, Lftp (lftp), Ncftp (ncftp), Sftp (sftp), Ftp (ftp), Wget (wget) programları ile resimsiz metin ortamında dosya transfer işlemlerinizi gerçekleştirebilirsiniz.

Multimedia (Çokluortam) Uygulamaları:

KDE Action (action), KMidi Player (kmidi), XMMS Player (xmms), Real Player (realplay), Xmovie (xmovie), Broadcast2000 (bcast) programları ile film izleyebilir, müzik dinleyebilir, video filmleri hazırlayabilirsiniz.

Resim Görüntüleyiciler:

K Paint(kpaint), Gnome İmage Manipulation(gimp), Xfig(xfig), Electric Eyes(ee), Xview(xv) programları ile resimlerinizi görüntüleyebilir, yeni resimler yaratip mevcut resimler üzerinde değişiklikler yapabilirsiniz.

Uygulama Geliştirme:

Linux altında çok değişik seçeneklerde uygulama geliştirebilirsiniz. Borland Kylix (startkylix), K Developer (kdevelop), AnjutaC++ Developer (anjuta), QT Designer (designer), Gnugdb(gdb) programları ile görsel ortamda ve ek olarak GnomeC++ (gcc, g++), Gnome Fortran (g77, f77), Tcl/Tk, Python (pythone), Java (java), FreePascal (fpc) ve diğer pek çok programla metin ortamında uygulama geliştirebilirsiniz.

Eğitim-Bilim Uygulamaları:

Matlab (matlab), K Calculater (kcal), Calculator (calcoo), GnoPlot (gnoplot), MathPlot (mathplot), K Fractal (kfract), GtkGraph (gtkgraph), Chemtool (chemtool), Xoscope (xoscope), GnomeOctave (goctave) programları Linux ortamında eğitim amaçlı programlar olarak sunulmaktadır.

Yayınlama:

Acrobat Reader (acroread), DVI Viewer (dvi), Ghost View (gv), Xdvi (xdvi), Xpdf (xpdf), K Ghostview (kghostview), GnomeGhostView (ggv), Latex (latex) programları ile postscript, pdf ve tex belgelerinizi görüntüleyebilirsiniz.

Diğer Yazılımlar:

Yukarıda bahsedilen programların yanında Arşivleme için Archiver (ark), tar (tar), Gnuzip (gzip), Veritabanı Uygulamaları için Adabas (adabas), GnuSQL (gasql), Text Editör olarak K text editör (kedit), Gnome text editör (gedit), GnomeXEditör (gxedit), Emacs (emacs), Xemacs (xemacs), Vi (vi), Vim (vim), CoolEdit (cooledit), Binary Editör olarak K binary editör (khexedit), HexEditör (hexedit), Çizim-Tasarım için Dia (dia), Kchart (kchart), Kivio (kivio) programlarını ve bunların haricinde pek çok programı kullanabilirsiniz.

Linux sistemlerimizde, merkezi sistemlerimizde çalışan yerleşkemize lisanslı görsel programları (SPSS, Mathematica vb.) XwinPro gibi ara bir program kullanmadan direk olarak ve daha hızlı bir şekilde çalıştırabilirsiniz.

Linux sistemlerimizden yazıcı çıktısı alabilmek için, öncelikle çalışılan uygulamadan belge print-to-file seçeneğiyle dosyaya aktarılır. Daha sonra bu dosya merkezi sistemlerimizden(beluga-orca-rorqual) birine taşınır(ftp). Son olarak merkezi sistemlere bağlanıp "lpr -P " komutu ile çıktı alınabilir.

PHP ile PostgreSQL Veritabanı kullanarak WEB Sayfası Hazırlama

Temel düzeyde Linux üzerinde PostgreSQL veritabanının kullanımı ve yaratılan veritabanlarının PHP derleyicisi ile WEB sayfalarında kullanımına yönelik bir örnek ve ayrıntılı bilgi için referanslar ve adresler verilecek.